Esperanto-Muziko: Historio
Historioj de Esperantaj muzikgrupoj kaj albumoj de Thomas Preece
Kovraĵoj
Hodiaŭ mi rigardas la demandon, kiuj Esperantlingvaj kantoj jam estis kovritaj?
La esprimo kovri aŭ kovraĵo kompreneble estas neologismo el la samsignifa angla vorto cover. Ĝi aperas en la Rokmuzika Terminaro de Bertilo Wennergren kiel la sola traduko de tiu vorto (kvankam ĝi agnoskas ke temas pri “slanga esprimo”), kaj pro tio mi uzas ĝin en tiu ĉi artikolo. Mi aludas do al kantoj, kiuj estis origine verkitaj kaj registritaj en Esperanto kaj poste re-registritaj de alia artisto. Laŭ mia scio, ĉiuj tiaj kovraĵoj estas ankaŭ en Esperanto, sed se ekzistas iuj kantoj, kiuj estis origine registritaj en Esperanto kaj poste re-registritaj en alia lingvo, ili ankaŭ validus por tiu ĉi listo.
Specife ekskluditaj estas la multe pli oftaj kantoj, kiuj estis origine verkitaj en alia lingvo kaj poste kovritaj per Esperanto-traduko. Efektive ĝis ĉirkaŭ la 1980-aj jaroj tradukoj estis la plej ofta tipo de Esperanta kanto, kaj do ekzistas multegaj da ili. Mi ankaŭ ekskludas kantojn, kiuj estis origine verkitaj kaj publikigitaj kiel partituroj anstataŭ kiel registradoj. Ekzistas multaj diskoj de La Espero, ekzemple, sed neniu pensas pri ili kiel kovraĵoj de la originala registraĵo de Gladys Cosmetto.
Fine, mi ankaŭ ekskludas neregistritajn koncertajn prezentadojn kaj neformalajn registradojn, ĉar ĉi tiujn estas tro multaj por mencii kaj en multaj kazoj malfacile dokumenteblas. Kovraĵo, por la celoj de ĉi tiu artikolo, rilatas al aŭ studia registrado aŭ viva prezentado, kiu estas profesie registrita kaj majstrita por publikigo.
Re-registraĵoj de la Sama Artisto
Ni komencas per kategorio de registraĵoj, kiuj ne estas vere kovraĵoj, sed sufiĉe similas ke ŝajnus nekomplete ignori ilin: kantoj, kiuj estis registritaj en la studio pli ol unufoje de la sama artisto. Ĉi tiuj estas surprize oftaj en esperanta muziko - fakte sub tiu ĉi priskribo mi povas pensi pri pli da esperantaj kantoj ol anglalingvaj kantoj!
Ralph Glomp estas la plej produktema re-registranto. Liaj kantoj Komune kaj Se Vi Amas Min Ne Plu (originaj el lia albumeto Komune de 2005), kaj Larmoj Sekiĝas per Kares’ , Somernokta Ŝanhaj’ , Hodiaŭ Estas Bela Somertag’ kaj Falas la Mask’ (originaj el lia albumo Ĵus per Kares’ de 2003) estis ĉiuj re-registritaj por lia albumo Jen Venas Glomp en 2017. En 2010, reeldonita versio de Ĵus per Kares’ ankaŭ inkluzivis multajn kantojn el la albumeto Komune en originala versio. Ralph ankaŭ eldonis multajn el siaj kantoj en la germana, kaj unu en la angla - kaj kvankam ĉi tiu artikolo temas specife pri kantoj originale en Esperanto, la verko de Ralph estas inkludita ĉar li estas la originala artisto en ĉiuj lingvoj, kaj en la plej multaj kazoj la originalaj Esperantaj versioj estis eldonitaj ĉirkaŭ la sama tempo kiel la germanaj versioj, do estas malfacile diri kiu estas la “originalo” kaj kiu estas la traduko. Aparte menciindas lia kanto Moonlight Over Shanghai / Sommernacht in Shanghai / Somernokta Ŝanhaj’, kiun Ralph registris en ne malpli ol sep versioj: unu en la angla (1989), du en Esperanto (2003 kaj 2017), kaj kvar en la germana (1989, 2003 (ne interrete, sed kun la sama muziko kiel la Esperanta versio de 2003), 2010 kaj 2017)!
Inicialoj DC eldonis albumon Urbano en 2010, kiu konsistas tute el 13 re-registraĵoj de la sama artisto (kvankam en ĉi tiu kazo ĉiuj kantoj, kiujn li antaŭe surdiskigis en aliaj lingvoj), plus naŭ kromtrakoj de la kolektitaj esperantaj kantoj el liaj antaŭaj eldonoj.
La Pafklik registris du malsamajn versiojn de la kanto Fek’ al Esperanto, kiuj ambaŭ aperas sur la samtitola albumo. La “valsa versio” de la kanto fare de Gijom’ Armide strikte ne validas por ĉi tiu artikolo (ĉar ĝi estas neformale registrita koncertprezentado) sed tamen meritas mencion.
Persone eldonis du kantojn en malsamaj versioj: Reĝoj de Cindro en la Vinilkosmo-Kompil’ vol. 1 (1995) kaj en sia propra albumo Povus Esti Simple (1996), kaj Revoj en Povus Esti Simple kaj ilia akustika albumo Sen (2002). Ĉi tiu lasta albumo ankaŭ inkluzivis du kantojn, kiuj antaŭe aperis en aliaj albumoj: Lasu Min Sonĝi (el …Sed Estas Ne) kaj Nun Mallumas Ekstere (el Povus Esti Simple); tamen, tiuj temas pri precize la samaj registraĵoj en ambaŭ albumoj, kvankam la lasta estis remastrigita.
La kanto Junaj Idealistoj de Dolchamar aperis en elektronika versio en la Elektronika Kompilo kaj en rok-versio en ilia propra albumo Rebela Sono. Ili ankaŭ eldonis tutan albumon en du malsamaj versioj: Trajn Nenien’ estas esence remastrigita versio de Trejn tu Noŭer kun la ne-Esperantaj partoj de la tekstoj anstataŭigitaj per Esperanto.
Amplifiki surbendigis du versiojn de ilia kanto Mi Volas Ŝin - unue por la Vinilkompileto de Vinilkosmo en 1990 (kie ĝi estis listigita kiel Mi Amas Ŝin sur la disko-etikedo sed Mi Volas Ŝin en la kovrilaj notoj), kaj denove por ilia albumo Ĉu Ne? en 1991.
Sama Kantisto, Malsama Grupo
La Esperanto-muzika sceno havas kelkajn kantverkistojn, kiuj kantis kun pli ol unu bando, kaj kompreneble ili registris kelkajn el siaj kantoj kun ambaŭ grupoj.
Kim Henriksen registris sian kanton Sola kun kaj Amplifiki kaj Esperanto Desperado. Pluraj kantoj en la unua albumo de la ĉi-lasta grupo, Brokantaĵoj, estis origine verkitaj por Amplifiki, kiu prezentis ilin dum siaj koncertoj sed neniam surbendigis ilin - kaj al tio aludas la albumtitolo.
La lasta albumo de Amplifiki, Ĉu Ne?, eldonita en 1991, enhavas du kantojn de Ĵomart kaj Nataŝa: Nur Vi Estas Ŝanco Mia kaj Mi Sopiras. La samaj kantoj poste aperis en propra albumo de Ĵomart kaj Nataŝa, Vi Kuras de Vi, la sekvan jaron (la antaŭa kanto sub la malsama titolo Ni Perdas Unu Alian), kaj estas klare la samaj registraĵoj en ambaŭ kasedoj - sed la versioj en la albumo de Amplifiki havas pliajn instrumentojn luditajn de la bando, kiuj ne aperas en la propra versio de Ĵomart kaj Nataŝa.
Martin Wiese re-registris du kantojn por sia unua albumo kun sia bando La Talpoj: la titolkanton, Pli ol Nenio, el la Persone-albumo Sen, kaj Vivo Duras Sed Vi Molas, kiun li origine registris kiel tute sola peco por la Vinilkosmo-Kompil’ vol. 1.
La kanto Regeo-Virino de Dennis Rock Tamba aperas en lia sola albumeto Afrika Nokto (2001) kaj en la albumo Sunradio (2004) de lia bando La Rolls.
Ale Kosabela registris sian kanton Jen trifoje: unue kun sia rokgrupo La Porkoj, poste kun sia latinamerika grupo Strika Tango, kaj fine en regeo-versio kiel soloartisto.
Kantoparodioj
Parodio estas nova registrado de kanto uzanta la saman melodion sed malsamajn kantotekstojn, kutime (sed ne nepre) por komika efiko.
Eble la plej fama kantoparodio en Esperanto-muziko estas Mola de Duncan Thomson (el la kanto Sola de Amplifiki ). Kvankam ĝi neniam estis registrita en la studio, ĝi estas konata muzikprezento ĉe multaj Esperanto-aranĝoj, kaj eĉ estis prezentita de Kim kaj Martin de Amplifiki ĉe FESTO en 2013.
La nuraj studioregistraĵoj de Esperantaj kantparodioj kiujn mi konas estas ambaŭ de JoMo: Pola (de Sola de Amplifiki) kaj Skataluno (de Ska-Virino de Esperanto Desperado).
Veraj Kovraĵoj
Fine ni venas al la kantoj, kiuj estas sendube kovraĵoj: kantoj, kiujn origine verkis kaj registris unu Esperanto-artisto, kaj kiujn poste reinterpretis alia artisto. Mi konas nur tri ekzemplojn - kaj interese, ĉiuj tri temas pri kantoj reinterpretitaj en tre malsamaj stiloj ol la originalo.
La kontraŭmilita kanto Ĉu Vi Pentas? estis origine verkita de la rokmuzika grupo Persone kaj publikigita en ilia unua albumo 62 Minutoj el 1987. Ĝin poste kantis la akapela ĥoro Akordo por ilia albumo Muzikpluvo en 1996.
La Postrompiĝa Temp’ estis origine verkita de Gijom’ Armide kaj registrita de li kun sola piana akompano en 2015. Baldaŭ poste ĝin ankaŭ reinterpretis la ŝtonroka grupo Supernova.
Fine, Sunradio estis verkita de Dennis Rock Tamba kaj registrita de lia bando La Rolls (kiel la titolkanto de ilia sola albumo) kaj de Esperanto Desperado (en ilia albumo Hotel Desperado). Ambaŭ albumoj eldoniĝis en 2004, kaj ĉar mi ne povas trovi daton pli precizan ol tio por ili, estas neeble diri kiu estas la originalo kaj kiu estas la kovraĵo - se efektive la artistoj eĉ pensis pri ili kiel originalo kaj kovraĵo! Bedaŭrinde la versio de La Rolls ne estas havebla interrete.
Bonvolu sciigi min en la komentoj sube pri iuj ajn kovraĵoj de esperanto-kantoj kiujn mi forgesis, kaj mi aldonos ilin al ĉi tiu afiŝo!
Komentoj
Kontakto
Kopirajto © 2025 Thomas Preece